رسوب، کابوسی همیشگی برای لوله‌ها، تجهیزات و تاسیسات مختلف بوده است. این معضل نه‌تنها موجب کاهش کارایی و افزایش مصرف انرژی، بلکه منجر به خوردگی، فرسایش و خرابی‌های پرهزینه می‌شود. خوشبختانه علم و تکنولوژی همواره در حال پیشرفت بوده و روش های رسوب گیری نوینی ارائه شده است که علاوه بر کارایی بالا، به حفظ محیط زیست نیز کمک می‌کنند.
آموزش گام به گام روش های رسوب گیری
مراحل رسوب زدایی، شامل موارد زیر می‌شود:
آماده سازی
قبل از شروع، مشخص کنید که کدام قسمت به رسوبزدایی نیاز دارد. رایج‌ترین مکان‌ها شامل کتری، قوری، شیر آب، دوش حمام، پکیج گرمایشی و ماشین لباسشویی هستند. دو روش اصلی برای رسوبزدایی وجود دارد: استفاده از مواد طبیعی مانند سرکه و اسید لیمو یا استفاده از رسوب‌زداهای شیمیایی. روش مناسب به نوع رسوب و سطح سختی آب در منطقه شما بستگی دارد. حال مواد مورد نیاز خود را بر اساس روش انتخابی تهیه کنید.
برای استفاده از روش طبیعی از میان روش های رسوب گیری، به سرکه سفید، آب و لیمو نیاز دارید. در صورت استفاده از سرکه، آن را با آب به نسبت مساوی مخلوط کنید. برای روش شیمیایی، رسوب‌زدای مناسب را از فروشگاه‌های لوازم خانگی تهیه کنید. دقت کنید که حتما از دستکش، عینک و ماسک استفاده کنید؛ به‌خصوص هنگام استفاده از مواد شیمیایی.
رسوب زدایی
قبل از شروع کار برای روش های رسوب گیری ، دستگاه مورد نظر را خاموش کرده و از برق بکشید. در صورت امکان، قطعاتی را که رسوب زیادی دارند جدا کنید. محلول رسوب‌زدا را طبق دستورالعمل تهیه کنید. حال قطعات جدا شده یا کل دستگاه را در محلول رسوب‌زدا به مدت زمان مشخص خیس کنید. برای رسوبات، از برس مخصوص استفاده کنید. سپس قطعات را با آب تمیز به طور کامل آبکشی کنید و قطعات را با حوله تمیز خشک کنید. برای رسوبات شدید، ممکن است لازم باشد مراحل را چند بار تکرار کنید. همچنین از استفاده از مواد شوینده قوی یا ساینده خودداری کنید؛ زیرا ممکن است به سطح پوسته آسیب برساند.
اصول و فنون رسوب گیری از تجهیزات صنعتی
روش‌های رسوب‌گیری را می‌توان به دو دسته اصلی فیزیکی و شیمیایی تقسیم کرد:
روش فیزیکی
روش های رسوب گیری از نوع فیزیکی خود شامل سه روش مکانیکی، آبی و استفاده از ذرات می‌شود. در روش مکانیکی، از ابزارهای مکانیکی مانند برس‌های سیمی، چکش‌های مخصوص و دستگاه‌های تراش برای جدا کردن رسوبات به صورت فیزیکی استفاده می‌شود. در روش آبی، از جت آب با فشار بالا برای شستشوی رسوبات استفاده می‌شود. در روش بعدی، از ذرات ساینده مانند ماسه یا فولاد به همراه هوا یا آب برای سایش و جدا کردن رسوبات استفاده می‌شود.
روش شیمیایی
این روش از روش های رسوب گیری نیز شامل دو روش استفاده از محلول‌های شیمیایی و ترکیبات ضدعفونی‌کننده می‌شود. در روش شیمیایی، از محلول‌های شیمیایی اسیدی یا قلیایی برای حل کردن رسوبات استفاده می‌شود. در روش ضدعفونی، از ترکیبات ضدعفونی‌کننده مانند کلر یا ازن برای از بین بردن میکروارگانیسم‌هایی که باعث تشکیل رسوب می‌شوند، استفاده می‌شود.
انتخاب روش برتر
انتخاب روش مناسب برای رسوبزدایی، به عوامل مختلفی مانند نوع رسوب، ضخامت آن، جنس و ابعاد تجهیزات، محدودیت‌های زمانی و مقرون‌به صرفه‌بودن بستگی دارد. در بسیاری از موارد، ترکیبی از روش‌های مختلف به طور همزمان یا متوالی برای رسیدن به بهترین نتیجه به کار گرفته می‌شود.
بررسی روش های رسوب گیری در صنایع
به طور کلی، روش‌های رسوب‌گیری را می‌توان به دو دسته اصلی فیزیکی و شیمیایی تقسیم کرد.
رسوب‌گیری فیزیکی: در این روش، از روش‌های مکانیکی برای جدا کردن رسوبات از سطح تجهیزات استفاده می‌شود. برخی از متداول‌ترین روش‌های رسوب‌گیری فیزیکی عبارتند از:
● استفاده از برس و ابزارهای مکانیکی: این روش برای رسوبات نرم و ضعیف مناسب است و به طور دستی یا با استفاده از ابزارهای مخصوص انجام می‌شود.
● جریان معکوس: در این روش، سیال با فشار بالا در جهت مخالف جریان عادی عبور داده می‌شود تا رسوبات را از بین ببرد.
● واترجت: این روش یکی از مناسب ترین روش های رسوب گیری است، از جت آب با فشار بالا برای جدا کردن رسوبات از سطح تجهیزات استفاده می‌شود.
● اولتراسوند: امواج التراسونیک می‌توانند لرزش‌هایی ایجاد کنند که رسوبات را از سطح جدا کنند.
رسوب‌گیری شیمیایی: در این روش از روش های رسوب گیری، از مواد شیمیایی برای حل کردن و از بین بردن رسوبات استفاده می‌شود. اسیدها و قلیایی‌ها از جمله مواد شیمیایی رایج در رسوب‌گیری شیمیایی هستند. انتخاب نوع ماده شیمیایی مناسب به نوع رسوب و جنس تجهیزات بستگی دارد.
کاربرد روش های رسوب گیری نوین
روش‌های رسوب‌گیری در طیف گسترده‌ای از صنایع از جمله نیروگاه‌ها، پالایشگاه‌ها، صنایع شیمیایی، صنایع غذایی، نساجی و دارویی کاربرد دارند. در هر صنعت، با توجه به شرایط خاص آن، از روش‌های رسوب‌گیری مناسب استفاده می‌شود.
بهترین روش های رسوب گیری برای تجهیزات سرمایشی و گرمایشی
از نشانه‌های ایجاد رسوب در تجهیزات گرمایشی و سرمایشی، می‌توان به کاهش بازده، ایجاد اختلال در انتقال حرارت، افزایش مصرف انرژی، افزایش طول عمر سیکل، کند کردن جریان، ایجاد صداهای ناخوشایند در لوله‌ها و شیرها و خرابی ناگهانی تجهیزات اشاره کرد. بهترین راه برای مقابله با رسوب، پیشگیری از تشکیل آن با استفاده از نرم‌کننده‌های آب و فیلترهای رسوب‌گیر است. با این وجود، رسوبزدایی دوره‌ای برای این تجهیزات ضروری است. روش های رسوب گیری شامل روش‌های شیمیایی، مکانیکی و مغناطیسی می‌شود. در روش‌های شیمیایی، از محلول‌های اسیدی یا قلیایی برای حل کردن رسوبات استفاده می‌شود.
اسیدشویی رایج‌ترین روش شیمیایی رسوبزدایی است که باید توسط متخصصان انجام شود. در روش‌های مکانیکی، از روش‌های فیزیکی مانند برس زدن، جرم‌گیری و واترجت برای جدا کردن رسوبات استفاده می‌شود. این روش برای رسوبات ضعیف و سطوح خارجی مناسب است. در روش‌های مغناطیسی، از امواج مغناطیسی برای تغییر ساختار مولکولی رسوبات و جلوگیری از چسبندگی آنها به سطوح استفاده می‌کند. انتخاب روش رسوبزدایی مناسب به عوامل مختلفی مانند نوع و شدت رسوب، جنس تجهیزات و بودجه شما بستگی دارد. رسوبزدایی به تفکیک نوع تجهیزات نیز به ترتیب زیر است و با روش های رسوب گیری قابل انجام می باشد:
● پکیج‌های گرمایشی: رسوبزدایی مبدل‌های حرارتی و پمپ‌ها با استفاده از محلول‌های اسیدی یا قلیایی رقیق
● چیلرها: رسوبزدایی به طور کامل توسط متخصصان و با استفاده از مواد شیمیایی مناسب
● بویلرها: رسوبزدایی دیگ‌ها با استفاده از محلول‌های اسیدی یا دستگاه‌های جرم‌گیری مکانیکی
● رادیاتورها: شستشو با مواد شوینده ملایم و رسوبزدایی داخلی با استفاده از محلول‌های اسیدی رقیق
رسوبزدایی از تجهیزات صنعتی، امری ضروری برای حفظ راندمان، افزایش طول عمر و بهینه‌سازی عملکرد آنها است. با انتخاب روش های رسوب گیری مناسب و اجرای اصولی آن، می‌توان این دشمن سرسخت را از میدان به در کرد؛ بنابراین در درجه اول باید اقدامات پیشگیرانه را انجام داد و سپس از پاکسازی‌های دوره‌ای غافل نشد.